Ehmedê Xanî

köpekler uyuklayan rüzgârı uyandırdı.  çocuklar  köyün

meydanına  koştular, çeşmenin etrafında buluştular.

Yazması  rüzgârda uçan bir kadın meydanı geçti. bir kuş

çitin üzerinden uçacağı yere baktı. Ehmedê Xanî evinden

çıktı, bozulmamış Kürtçesiyle çocuklara seslendi: ‘sessiz

olun, geyikler inmeyebilir dağlardan. size Mem û Zin’i anlatayım.’

sesinde varoluşun sadeliği vardı, parıltılı, inanılmaz.

kirpikleri upuzun bir çocuktum çayırlarla büyüyen. öykünün

hep ötesini merak ettim. köpeklerin uyandırdığı rüzgârla

koştum. samanyolunun yanında uyandım, yıldızları saydım

toprak damda. köpekler hep havladı heceleyerek taşları.

Ehmedê Xanî, baktım, büyülü sözcüklerle konuşuyordu.

Elmanın sesiydi sesi ve genişti. sanki duyulmayanı dinledikçe

ilkyaza giriyorduk. doğunun da doğusunda çocuklardık,

nehirle, kuşla, ağaçla yürüyen. Kürtçenin parıltılı iziydik,

denize indik.

keder damladı her sözcüğümüzden

Ahmet Ada

Helbestkar, nivîskar Ahmet Ada, di 20’ê Gulana 1947’an de li Ceyhana Adanayê hatiye dinê. Piştî ku di şîrketeke taybet a karê wê li ser otomobîlan de xebitiye, ji wê derê teqawît bûye (1989-93). Endamê TYS (Sendîkaya Nivîskarên Tirkiye)’yê ye. Di sala 2002’yan de li Mersinê bi cih bûye. Helbesta wî ya pêşîn a bi navê “Tabuttur Kitaplar (Tabût in Pirtûk)” û nivîsa wî ya pêşîn a bi navê “Hilmi’nin Çocukluğu (Zarokiya Hilmi)” ku li ser helbesta Hilmi Yavuz weke cerebeyî bû, di kovara Soyut’ê de weşiyane. Helbest û nivîsên wî di kovar û rojnameyên bi navê Yeni Dergi, Papirüs, Varlık, Gösteri, Adam Sanat, Milliyet Sanat, Islık, Yaratım, Kitap-lık, Le poete travaille, Yom, Heves, Şiir-lik, Eski, Agora, Ünlem, Dize, Ada, Geceyazısı, Sonsuzluk ve Bir Gün, Şiirden, Üvercinka, Hayal, Lacivert, Cumhuriyet Kitap, Radikal Kitap, Aydınlık Kitap de hatine weşandin. Hin helbestên wî li zimanên Almanî, Fransî, Îngilîzî, Bûlgarî û Kurdî hatine wergerandin.

Ada weke nûnerekî girîng ê helbesta salên 1980’yi hate naskirin. Her çiqasî helbestên wî ji hewzê “İkinci Yeni”yê peya xwe wergirtibin jî, wî helbesteke coşdar a xweser afirandiye. Ji teref rexnegiran weke helbestkarekî rasteqînber, dastanger, coşdar, huzunbaz û xwediyê helbestên tenikgiyanî hate pejirandin. Bi helbestên xwe yên serdema dawî re ligel teşeya helbesta nûjen û kûrahiya felsefî ya sêwirîna cîhana nûjen kete serdemeke nû. Di helbestên xwe yên taybetiyên dirêj û xwedî xusûsiyetên epîkî de li hêmanên koçberiyê û şer bi dûrbîneke humanîst nihêriye û arasteyî helbesteke pirdengî bûye. Veguherîna helbesta xwe bi nivîsên poetîkî veçirand. Di avakirina têgîn û rêmanên helbestê de hewlên nivîskî dan. Pirtûka wî ya bi navê “Şiir Okuma Durakları (Westgehên Xwendinê yên Helbestê)” (2004) weke pirtûkeke destnivîsî ya der barê helbestê de hate nirxandin. Di sala 2006’an de, Li Zanîngeha Çukurovayê bi navê “Di 40. Saliya Hunerî ya Ahmet Ada de Helbesta Wî” sempozyûmek pirhêlî hate lidarxistin. Di sala 2008’an de, Zanîngeha Mersinê Fakulteya Ragihandinê Beşa Radyo, Sînema û Televizyonê  bi navê “Du Helbestkar û Bajarek” belgefîlmek çêkirin û weke DVD weşandin. Di sala 2009’an  21’ê Adarê Roja Helbesta Cîhanê li Mersînê ji bo 43. Sala Hunerê helbesta Ahmet Ada hate pîrozkirin û danezana helbestê ya Ahmet Ada ya bi navê “Göründü Göğün Faytonu (Xuya bû Faytona Ezmên)” hate xwendin.

Berhema Ahmet Ada ya bi navê “Niko û Margarita” li ser nirxên hunera cîhanî  ji helbestan pêk tê. Lêkolîna wî ya bi navê “Ji Bo Wan Çavdêriyên Li Ser Strana Mînîbusê” xelata Lêkolîna Helbestê ya kovara 1999 E’yê wergirt.

Berhemên Wî:

Helbest: Gün Doğsun Gül Üstüne, 1980, (1981, Xelata Serkeftinê Ya Helbestê Ya Akademi Kitabevi wergirt.); Acıyla Akran, 1983; Yaz Kırlangıcı Olsam, 1985; Yitik Anka, (çapa her sê pirtûkan bi hev re) 1993; Aşk Her Yerde, 1990, (1991, Xelata Helbestê ya Ceyhun Atuf Kansu); Vakit Yok Hüzünlenmeye, 1992, (1993, Xelata Helbestê Ya Yunus Nadi); Günyenisi Lirikler, 1992; Taş Plak Gazelleri, 1995; Küçük Bir Anmalık, 1996; Begonyalı Pencere, 1998; Denize Atılan Çiçek, 1999; Gökyüzünün Fıskiyesi, 2003; Denizin Uykusu Üstümde, 2004; Kantolar, 2006; Yeni Kantolar 2007; Sonsuz At (Helbestên Bijarte), 2009; Sözcükler Denizi, 2009; Taşa Bağlarım Zamanı, 2009; Paçalı Bulut, 2010; Yoktur Belki Ahmet Ada Diye Birisi, 2010, (2011, Xelata Cemal Süreya Ya Helbestê); Uçurum Otu, 2012; Çiçek Kokan Ağzı, 2013; Taşın Sesi, 2014; Yağmur Başlamadan Eve Dönelim, 2015; Derin Göller Kalbindir, 2015

Poetika : Şiir Okuma Durakları, 2004; Şiir İçin Boş Levhalar, 2006; Modern Şiir Üzerine Yazılar 2008; Şiir Dersleri, 2011, Şiir Yazıları 2014; Bir Dil, Bir Hayat ve Şiir, 2015; Şiir Eleştirileri,

Ehmedê Xanî

segan bayê ku dihênijî, hişyar kir. zarok reviyan

meydana gund, li dora kaniyê civiyan.

jineke ku çarika wê bi ber bayê ket, meydan derbas kir. çûkekê

ji ser sêncê li cihê ku wê bifirê, nihêrî. Ehmedê Xanî ji mala xwe

derket, bi kurdiya xwe ya resen bang zarokan kir: ‘bêdeng bin,

dibe ku ask ji çiyayan danekevin. ez ê ji we re behsa Mem û Zînê bikim.’

di dengê wî de sanahiya bûneweriyê hebû, birbisokî, ji baweriyê der.

zarokek bûm ku mijangên wî dipdirêj. min tim wêdetirê çîrokê

miraq kir. bi bayê ku segan ew ji xew rakirî re beziyam.

li nik kadizê hişyar bûm, min stêrk jimartin li serbanê axî.

seg hey reyan bi vekîtandina keviran.

Ehmedê Xanî, min dît ku bi peyvên efsûnî dipeyive.

dengê sêvê bû û berfireh bû. heçko bi guhdarîkirina yê nebihîstî re

em diketin havîna pêşîn. em zarokên li rojhilatê rojhilêt bûn,

yên bi çem, çûk, darê re dimeşiyan. em şopa birqdar a kurdî bûn,

daketin deryayê.

êş niqutî ji her peyva me.

Ahmet Ada

Ji Tirkî Wergêr (Türkçe’den Çeviren): Yaqob Tilermenî